روز جهانی پناه‌جویان(20 ژوئن) در سال ۲۰۰۱ توسط سازمان ملل نام‌گذاری شد. این روز به‌منظور بزرگداشت جرات، قدرت و عزم زنان، مردان و کودکانی که به دلیل آزار و اذیت، درگیری و خشونت مجبور به فرار از خانه‌هایشان شدند، شکل گرفت.

در سراسر دنیا، درگیری موجب شده تعداد زیادی از مردم وطن خود را ترک کنند. در حال حاضر بیش از ۵۰ میلیون نفر به دلیل جنگ و خشونت آواره هستند حدود ۳۳ میلیون نفر در وطن خود آواره هستند و حدود ۱۷٫۶ میلیون نفر هم (اغلب در کشورهای همسایه) پناهنده هستند. در همین حال، بسیاری از درگیریهای طولانی‌مدت حل نشده باقی ماندند که معنایش این است که افراد کمتری توانستند به وطن خود بازگردند. صدها هزار نفر از افغانستان، کلمبیا، جمهوری دموکراتیک کنگو، میانمار، سومالی، سوریه و سودان به زندگی در تبعید ادامه میدهند، برخی چندین سال است و برخی بیش از چند دهه و حتی بعضی چند نسل است که در تبعید زندگی میکنند. میلیون‌ها خانواده همه‌چیزشان را ازدست‌داده‌اند و میلیون‌ها نفر آرزوی بازگشت به وطن را دارند. هر ۴ ثانیه فردی مجبور به فرار می‌شود.

هرساله در ۲۰ ژوئن دفاتر کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در سراسر دنیا و تعداد بی‌شماری از گروه‌های مدنی و افراد عادی روز جهانی پناهنده را جشن می‌گیرند.

لازم به ذکر است که ایران میزبان یکی از بزرگ‌ترین جمعیت‌های پناهنده دنیا است که اکثریت آن‌ها افغانستانی هستند.

اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر

اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر یک پیمان بین‌المللی است که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ در پاریس به تصویب رسیده است. این اعلامیه نتیجهٔ مستقیم جنگ جهانی دوم بوده و برای اولین بار حقوقی را که تمام انسان‌ها مستحق آن هستند، به‌صورت جهانی بیان می‌دارد. اعلامیهٔ مذکور شامل ۳۰ ماده است که به تشریح دیدگاه سازمان ملل متحد در مورد حقوق بشر میپردازد. مفاد این اعلامیه حقوق بنیادی مدنی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعیای را که تمامی ابنای بشر در هر کشوری باید از آن برخوردار باشند، مشخص کرده است. ماده 13 و 14 اعلامیه جهانی حقوق بشر مربوط به پناهندگان است که عبارت است از:

- ماده 13 اعلامیه جهانی حقوق بشر

1.هر کس حق دارد که در داخل هر کشوری آزادانه عبور و مرور کند و محل اقامت خود را انتخاب کند.

2. هر کس حق دارد هر کشوری و ازجمله کشور خود را ترک کرده یا به کشور خود بازگردد.

- ماده 14 اعلامیه جهانی حقوق بشر

1. هر کس حق دارد در برابر تعقیب، شکنجه و آزار، پناهگاهی جستجو و در کشورهای دیگر پناه اختیار کند.

2. در موردی که تعقیب واقعاً مبتنی به جرم عمومی و غیرسیاسی یا رفتارهایی مخالف با اصول و مقاصد ملل متحد باشد، نمیتوان از این حق استفاده کرد.

20 ژوئن روزی متعلق به پناهندگان است، روزی که کنوانسیون پناهندگی سازمان ملل به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل رسید، درواقع این روز دو ماده 13 و 14 از اعلامیه جهانی حقوق بشر را به خود اختصاص داده است.

 20 UNHCR بزرگ‌ترین و رسمیترین ارگان بینالمللی در امور ساماندهی و حمایت از پناه‌جویان است

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (UNHCR)

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل با نام مخفف (یو ان اچ سی آر) ازجمله زیرمجموعه‌های سازمان ملل است. این کمیساریا که دفتر آن در ژنو سوئیس قرار دارد ۱۴ دسامبر سال ۱۹۵۰ به‌منظور محافظت و حمایت از پناهندگان و یاری‌رساندن در امر بازگشت یا اسکان مجدد آن‌ها تأسیس‌شده است. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل به‌عنوان جایگزین سازمان بینالمللی پناهندگان و پیش‌تر از آن اداره کل نجات و توان‌بخشی سازمان ملل، تأسیس‌شده است. مهم‌ترین وظیفه این کمیساریا، رهبری و هماهنگ نمودن فعالیتهای بینالمللی جهت محافظت و رفع مشکلات پناهندگان در سراسر جهان است.

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد تلاش میکند به جهانیان یادآوری کند میلیونها انسان پناهنده که مجبور به ترک خانه خود شدهاند، با چه مشکلاتی روبرو هستند. بر اساس منشور "کمیساریای عالی پناهندگان" تمامی افراد از حق خود برای درخواست پناهندگی و جستجوی پناه و مأمن مطمئن در یک کشور دیگر، امکان برگشت داوطلبانه به کشور خود یا سکونت در یک کشور دیگر باید برخوردار باشند.

فعالیتهای کمیساریا بر طبق قوانین و مقررات سازمان در چارچوب کنوانسیون سازمان ملل متحد است. کمیساریا سازمانی بیطرف بوده که حمایت و کمکهای خود را برای رفع نیازهای پناهندگان بدون توجه به نژاد، جنسیت، دین و دیدگاههای سیاسی آن‌ها انجام میدهد. کمیساریا اهمیت ویژهای به نیازهای کودکان داده و همچنین برای ارتقا و کسب حقوق برابر برای زنان و دختران تلاش میکند. به همین مناسبت، هرساله از طرف مقامات سازمان ملل متحد در امور پناهندگان و برخی کشورهای مهاجرپذیر مراسم‌هایی برگزار میشود.

گفتنی است؛ سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (UNHCR) بزرگ‌ترین و رسمیترین ارگان بینالمللی در امور ساماندهی و حمایت از پناه‌جویان و پناهندگان جهان است و فعالیت گستردهای در این خصوص دارد و به مسائل مربوط به پناهندگان رسیدگی می‌کند.

_منابع:

_{http://unhcr.org.ir/fa/news/323/%DB%B2%DB%B0-%DA%98%D9%88%D8%A6%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%BE%D9%86%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87}

_{http://www.beytoote.com/art/decorum/june3-world2-refugee.html}