بسیاری از مردم سوریه در اثر جنگ به کشور های همسایه پناهنده شدند و بیشتر از 4 میلیون پناهنده سوری در کشورهای ترکیه, لبنان, اردن , مصر و مناطق کرد نشین عراق زندگی می کنند. .در این میان کودکان فراوانی وجود دارند که مجبورند به منظور رسیدن به زندگی بهتر سفرهای خطرناکی را پشت سر بگذارند.

تعداد کثیری از  این کودکان که از کشورهای جنگ زده اغلب به تنهایی سفر می کنند، از سوء استفاده و نقض حقوق بشر در کشورهای خود می گریزند تا در اتحادیه اروپا امنیت بیابند. بسیاری از آنان به دلیل استخدام به عنوان سرباز جنگ، ازدواج اجباری، حملات به مدارس یا دیگر آثار جنگ در سوریه از کشور خود فرار می کنند.
برخی از کودکان پناهنده سوری می توانند به همراه خانواده هایشان سرپناهی پیدا کنند و در آنجا ساکن شوند. اما این پایان ماجرا نیست، هر چند که پیدا کردن یک سرپناه هر چند نا مناسب،  می تواند آنها را به زندگی امن تر و طبیعی تر نزدیک کند،  ولی نباید فراموش کرد که اثرات روحی و روانی ناشی از جنگ و مهاجرت همچنان با این  کودکان بی پناه همراه می باشد.
هفتادو نه درصد از کودکان پناهنده سوری زندگی ایی سرشار از استرس و اضطراب را تجربه کرده اند. این استرس و اضطراب اغلب ناشی از مشاهده صحنه های تیر اندازی، ضرب و شتم و یا از دست دادن یکی از
اعضای خانواده است. حدود نیمی از کودکان دارای نشانه ها و اختلالات استرسی و اضطراب هستند، چراکه اغلب بیش از ده مرتبه در طول مدت جنگ با وقایع آسیب‌زای روحی مواجه شده اند.
هفتادو نه درصد از کودکان پناهنده سوری زندگی ایی سرشار از استرس و اضطراب را تجربه کرده اند.
 
بر طبق آمارهای ارائه شده توسط کمیسرای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، اکنون بالغ بر 3700 کودک سوری جدا از خانواده و به دور از والدینشان زندگی می کنند و بالغ بر 70000 خانواده سوری، بدون پدر هستند.
اثرات و نشانه های آسیب زای روحی و روانی ای که کودکان پناهنده سوری به آن مبتلا هستند، در مقایسه با دیگر کودکانی که آنها هم جنگ را تجربه کرده اند، مانند کودکان پناهنده فلسطینی و بوسنیایی بسیار بیشتر و چشمگیر تر است. به طور کلی افسردگی رایج ترین بیماری روحی – روانی شایع در این کودکان می باشد. بر اساس ارزیابی های انجام شده، اثرات ناشی از این بیماری در تعاملات روزانه آنها کاملا مشهود می باشد.
ساکن شدن این کودکان در کشورهای میزبان اثرات اجتماعی مختلفی را به همراه دارد که شامل تبعیضات قومی و نژادی، اختلاف در گویش، بحران اقتصادی و دیگر معضلات اجتماعی می باشد. در حال حاضر در مورد نیازهای کودکان پناهنده شده به آمریکا و اروپا اطلاعات ناچیزی در دست می باشد که از علت های احتمالی آن حضور کودکان کمتری در این کشورها نسبت به کشورهای همسایه (لبنان و اردن) می باشد.
اثرات و نشانه های آسیب زای روحی و روانی ای که کودکان پناهنده سوری به آن مبتلا هستند، در مقایسه با دیگر کودکانی که آنها هم جنگ را تجربه کرده اند، مانند کودکان پناهنده فلسطینی و بوسنیایی بسیار بیشتر و چشمگیر تر است.
بسیاری از کودکان مجبورند برای تامین هزینه های حیاتی دیگر اعضای خانواده کارهای سخت انجام دهندکه در میان این کودکان حتی کودک هفت ساله هم دیده می شود. در طول ماههای اخیر کودکان زیادی در حال تبعید متولد شده اند، بدون آنکه از اسناد شناسایی و شناسنامه برخوردار باشند. بر طبق آمارهای موجود، 781 نوزاد سوری در کمپ های پناهندگان متولد شده اند و بالغ بر 77 درصد آنها فاقد اسناد شناسایی هستند.
دختران سوری پناهنده شده بسیار آسیب پذیرتر از پسر ها هستند و حدود 75 % آنها هر روز و یا چند روز در هفته را با سر دردهای شدید سپری میکنند که این آمار برای پسران حدود 44% است.
در مطالعات انجام شده بر روی نقاشی های این کودکان، کودک در حال گریه کردن، خون وتفنگ در اکثر نقاشی های مشاهده شده است و در برخی نیز از دست دادن خانواده هایشان به تصویر کشیده شده است. متاسفانه هنوز درمان های جدی و کارآمد برای این کودکان بطور جدی آغاز نشده است.
در مطالعه که در آمریکا انجام شد، مشاهده شده که بسیاری از کودکان مسلمان پناهنده شده با برخوردهای ضد اسلامی روبرو می شوند، آنها به خاطر داشتن نام های عربی و یا ابراز و بیان عقیده های مذهبی خود مورد آزار و اذیت قرار می گیرند، دختران برای رفتن به مدرسه مجبورند حجاب خود را بردارند تا بتوانند ادامه تحصیل دهند. بسیاری از این کودکان هم دختران و هم پسران به خاطر این گونه تبعیضات ایدئولوژیکی مدرسه را ترک می کنند و خطر بالا رفتن میزان افسردگی در این کودکان بیشتر می باشد.
برطبق نتایج حاصل از تحقیقات انجام شده, نیاز به حمایت های جدی اجتماعی و برقراری امنیت بالا برای این کودکان  و خانواده هایشان بسیار ضروری می باشد. مخصوصا وجود برنامه هایی که تبعیضات  مختلف را کاهش دهند تا اجازه دهیم این کودکان هم از آینده ای روشن  بر خوردار باشند.

نویسنده : آصفه کامرانی

منبع : نشریه داخلی جمعیت دفاع